1930’ LARIN ÜRETİM DEVRİMİ BAŞARISI - Servet Şenyiğit

1929 dünya ekonomik buhranı patlak verdiğinde Türkiye’ de bir dönüm noktasındaydı. Devrimin başarısını sürdürmek, yapılandırmak, bağımsızlığını korumak için ekonomiyle taçlandırma girişimi sürdürülüyordu. Geçmiş 10 yılın muhasebesine dayanarak, bugünkü kavramla ifade edersek “Üretim Devrimi” yapmak zorundaydı. Buhran dünya çapında kapitalizmin çıkmazını tartışmaya açmıştı.

Türkiye, Lozan’ da bağımsızlığı uluslararası anlaşmayla onaylanmadan; kapitülasyonlar , Musul meselesi, savaş tazminatı daha masanın üzerindeyken 1135 kişiyle İzmir İktisat Kongresini toplamış, ekonomi alanında bazı kararlar almıştı. Ancak hem yaşanan süreç hem de buhran Türkiye ekonomisinde önemli yeni kararlar alınmasını dayatmıştı. Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti bu sürecin hemen başında 1929’ da kuruldu. 1930’ da Sanayi Kongresi, Ocak 1931’ de 1.Türkiye Ziraat Kongresi toplandı. Var olan yapı, sorunlar, çözüm önerileri konusunda özel raporlar sunuldu, tartışıldı. Ardından da 1934 Birinci Sanayi Planı geldi.

13 Aralık 1929’ da Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti, Cumhurbaşkanı’ nın himayesinde ve Meclis Başkanı Kazım Özalp başkanlığında bir grup milletvekili tarafından kuruldu. Bütün milletvekilleri doğal üye sayıldı. Cemiyet’ in amacı halkı israfla mücadeleye; hesaplı, tutumlu yaşamaya ve tasarrufa alıştırmak, yerli malları tanıtmak, sevdirmek ve kullanılmasını sağlamak yanında üretimini de artırmak ve çeşitlendirmekti. Yerli mallarımız yabancı mallarla eşdeğer olmalıydı. Fiyatları ucuz olmalı. Sürümünü arttırmalı, milletin iyi yaşamasına hizmet etmeliydi.

Cemiyet, 1930’ da Sanayi ve 1931’ de Ziraat Kongreleri topladı. Yerli malları sergileri açtı, uluslararası fuarlara katıldı, sanayi ve zirai ihraç ürünlerini tanıttı. İthal ikamesi  ve ihracatı teşvik için projeler ve planlar hazırlandı. 1934’ de beş yıllık plan hazırlandı. Tarıma dayalı sanayi şeker, un ve pamuk dokuma fabrikaları Türkiye’ nin değişik bölgelerinde açıldı. Yatırım ve ara malı üreten sanayilere öncelik verildi. Tarımda makineleşme için girişimlerde bulunuldu. 1932 yılından itibaren tahıl fiyatları desteklenmeye başlandı. 1938 yılında Toprak Mahsulleri Ofisi kuruldu.

Ülkemizde 1935’ ten sonra özellikle ekonomi canlandı. Tasarruf, üretim, yatırım ve gelirlerde artışlar oldu. Denk bütçe, sağlam para sağlandı. Türkiye bugün önündeki çetin günleri aşacak çok daha büyük olanak ve potansiyele sahiptir. Daha önceki deneyimlerin birikimlerinin değerlendirildiği çok daha gelişmiş bir Üretim Devrimi programı da vardır. İnsan birikimi 90 yıl öncesiyle elbette kıyaslanamaz. Güçlü bir irade ve Cumhuriyetçi, milliyetçi, halkçı, devletçi, laik ve devrimci hükümete gereksinim giderek daha şiddetlenmektedir.

servetsenyigit@gmail.com