KRİZİN FATURASI ADİL PAYLAŞILMALI
Yazar -
RTE, ekonomik zorluklar ve depremin faturasına ilişkin bakanlar kurulu toplantısı sonrası yaptığı açıklamada, “Şayet omuz omuza verir yükü paylaşırsak bu sorundan da kurtuluruz.” dedi. Yükü paylaşma mesajından sonra, seçimin ardından dolaylı vergilerde yapılan zamlar yüzünden emekli ve dar gelirli kesimlerin üzerine binen ilave yükler gündemden inmiyor.
Gelir düzeyi ayırmadan her kesime eşit yük bindiren mevcut model, eşitsizliği artırarak halkın geçimini zorlaştırıyor. 1980’ de doğrudan vergi oranı yüzde 63iken bugün yüzde 35’ e düşmüş. Dolaylı vergi oranı 1980’ de yüzde 37 iken günümüzde yüzde 65’ e yükselmiş. Dolaylı vergilere, yani adaletsiz vergi dediğimiz dar gelirlinin, memurun, işçinin orta sınıfın ödediği vergilere yüklenilmiş.
Çözümü yok mu? Tabi ki var ve çok kolay. Krizin yükünü dar gelirli milyonların sırtına yıkan KDV – ÖTV gibi dolaylı vergiler yerine, çok kazanandan çok, az kazanandan az vergi alacak vergi sistemi kurulmalıdır. Yükün eşit paylaşılması için kamunun piyasaya müdahil olması kaçınılmazdır. Üretimin temel girdisi olan enerji üretimi ve dağıtımı kamulaştırılmalıdır. Rusya’ dan ucuza alınan akaryakıt, rafineri şirketlerinin kasasını doldurmamalı, üreticimiz ve halkımız ucuz enerji kullanmalıdır.
Omuz omuza yük paylaşılmaz. RTE bu sözleri söylerken emekli ve emekçilere daha fazla yük bindireceğini itiraf ediyor aslında. Emekçilerin çalışma ve üretme şevkinin ateşlenmesi için, insanca yaşama koşullarının sağlanması zorunludur. Zorluklar toplumun bütün kesimlerince paylaşılmalıdır. Ancak bunu yaparken herkes geliri ve serveti oranında fedakarlıkta bulunmalıdır.
Bunun örneğini İtalya’ da gördük. İtalya Bakanlar Kurulu bankaların ekstra karlarına getirilecek bir vergiyi onayladı. Yeni verginin devlete yaklaşık iki milyar avro değerinde bir gelir sağlaması bekleniyor. Başbakan Yardımcısı Matteo Salvini, Roma’ da katıldığı basın toplantısında yüzde 40 oranında olacağı karar verilen ekstra kar vergisinin, vergi indirimlerini finanse etmek ve ilk kez ev sahibi olacaklara ipotek desteği sağlamak için kullanılacağını ifade etti. Daha önce İspanya ve Macaristan’ da bankacılık sektörüne aşırı kazançları nedeniyle ek vergi getirmişti.
Ülkemizde de, son yıllarda ranttan zenginleşenlere vergi konulabilir. Eşitsizliğin giderilmesi için iki yıl boyunca resmi enflasyon oranı üzerindeki şirket karlarına ek vergi konulması gerekebilir. Yine en yüksek gelir gruplarına artan oranlı vergi getirilmesi ile vergide adalet sağlanabilir.
Bunlarla birlikte, çok büyük miktarda döviz lüks otomobil dış alımına ve lüks tüketime harcanmaktadır. Lüks dış alım tüketim mallarından alınan vergiler bugün alınanın iki veya üç katına çıkarılmalıdır. Zenginin pırlantasından ve yatının yakıtından alınmayan vergiler katlanarak alınmalıdır.
...