KÖY ENSTİTÜLERİ VE ÜRETİM
Yazar - Servet Şenyiğit
Mustafa Kemal ATATÜRK, 1931 yılında Eskişehir ‘de köylülerle yaptığı sohbette, ”Köylü hepimizin velinimetimizdir. Bu asıl unsurun refahını düşüneceğiz.” demişti. 1 Kasım 1938 tarihinde de TBMM’de okunmasını istediği söylevin de, “Cumhuriyet ’in on beşinci yılı, planlı , sistemli , ziraat ve köy kalkınmasının tarihi olmalıdır.”
ATATÜRK talimatı vermiş; planlı, sistemli, ziraat ve köy kalkınması diyor. Hedef belirlenmiş. Üretim köyden başlayacak, planlı ve sistemli yapılacak. Bunun için de eğitimden başlamak gerektiğinin bilincinde olan yöneticiler 17 Nisan 1940 tarihinde özel bir yasayla Köy Enstitüleri kuruldu.
Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün Türk Devrimlerine en büyük katkısı bu olmuştur. Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel bu kurumları benimsedi ve gelişmesine çalıştı. H.A. Yücel’in sağ kolu, İlköğretim Genel Müdürü İsmail Hakkı Tonguç bir konuşmasında uygulanmak istenen modeli şöyle anlatır, “Artık köy öğretmeni yalnız köy kürsüsünden değil, toplumsal kuruluşlar alanında, kültür alanında, ekonomi kalkınması alanında ve bütün buna benzer alanlarda da devrim düşüncesinin, ilerleme savaşının devrimci devlet teşkilatımızın köyde güvenilir yetişkin rehberi ve temsilcisi olacaktır.”
Eğitimde büyük bir devrim gerçekleştirildi. 21 tane Köy Enstitüsü açıldı. Yüzyılların geriliğini 10 yılda aşmak için büyük seferberlik başlatıldı. 1923 yılında ilkokuldaki öğrenci sayısı 342 bin iken, 1933 yılında 591 bine ulaştı. 1923 yılında ortaokuldaki öğrenci sayısı altı bin iken 1933 yılında 42 bine ulaştı. Liselerdeki öğrenci sayısı 1923 yılında bin 200 iken, 1933 yılında dokuz bin 600’ e ulaştı.
Temel felsefesi, laik çağdaş eğitim, üretkenlik, uygulama bütünlüğü, karma eğitim, özyönetim, yapıcı ve yaratıcı ahlak, millete hizmet ruhu ve köylü ile öğretmenin kader birliği olan köy enstitülerindeki eğitim tümüyle üretime dayalı idi. Ekim teknolojilerinden ağaç budamaya, duvar ustalığından demirciliğe ve marangozluğa kadar yaşamın her alanında eğitim veriliyordu.
Öğrenciler, eğitim süresinde 306 okul yapmışlardır. Okul çevresindeki 15 bin dönüm arazi öğrenciler tarafından işlenip üretim yapılmıştır. Bin 200 dönüm bağ, 41 bin 500 dönüm orman yetiştirilir. Köy okullarının sayısı beş bin 80’den 12 bin 207’ ye çıkarılmıştır. Büyük bir uyanışın ve üretim devriminin öncüleri olan köy enstitüleri, 17 bin 346 öğretmen, sekiz bin 675 eğitmen ve 1599 sağlık memuru mezun etmiştir.
Parti içindeki muhalefetin bu kurumları hedef almasına daha fazla dayanamayan İnönü yönetimi önce Yüksek Köy Enstitülerini kapattı ve karma eğitime son verdi. 1950 yılında iktidara gelen DP iktidarı da, CHP‘nin gözden çıkardığı Köy Enstitüleri’ni 27 Ocak 1954 tarihinde temelli kapatarak Öğretmen Okullarına dönüştürdü.
Türkiye için büyük bir şahlanış olan Milli Üretim atılımı böylece sonlandırıldı.
...