AYÇİÇEĞİ YAĞINDA OYNANAN OYUNLAR
Yazar - Servet Şenyiğit
AYÇİÇEĞİ YAĞINDA OYNANAN OYUNLAR
Son günlerde ülkede Ayçiçek yağı kıtlığı çekiliyor. Dünyada kendine yeten yedi devletten biriyken ne hallere geldik. Bakkal ve marketlerde Ayçiçek yağı rafları bomboş. Olanları da stokçu vatandaşlarımız talan ediyorlar. Evinin aylık gereksinimi kadar alacağına altı aylık, bir yıllık gereksinimini alıyor. Büyük stokçu tüccar zaten piyasayı iyi takip ettiğinden mal saklıyor.
Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği (BYSD), 2 Mart’ta Ticaret Bakanlığı İthalat Genel Müdürlüğü’ne yazdığı resmi yazı da; Rusya-Ukrayna gerginliği nedeniyle uluslararası piyasalarda Ayçiçek yağı fiyatının bin 400 dolardan 2000 dolara çıktığını, yağ stoklarının nisan ortalarına kadar yetebileceğini ve Rusya limanında bekleyen yağ yüklü gemilerin limandan ayrılması için girişimde bulunulması isteniyordu. Yağ paniği burada başladı. 2 Mart tarihli yazı, 3 Mart tarihli gazetelerde, internet sitelerinde ve TV haber bültenlerinde “bir aylık yağ kaldı” şeklinde yayınlandı. Çünkü; yazı basına sızdırılmıştı.
Burada, BYSD yönetiminde temsilcileri bulunan iki şirket dikkat çekmektedir. ABD’ li Cargill ve Suudi Arabistan Kraliyet Ailesine ait SAVOLA. Cargil, Turyağ ve Ufa markalı yağları üretiyor. SAVOLA’da Yudum Gıda adına Yudum, Sırma, Egemden markalarına sahip ve Türkiye’deki bitkisel yağ pazarının lideri. 28 Ekim 2021’ de Rekabet Kurulu tarafından 22 Milyon TL cezaya çarptırılmıştı. Cezanın gerekçesi de; SAVOLA’ nın zincir marketlerle ortak zam belirlemesiydi. Cezaya tepki AKP Milletvekili ve yağ üreticisi olan BYSD üyesi Lütfü Türkkan’dan geldi. Türkkan Rekabet Kurulu’nu hedef alarak sektör mensubu SAVOLA’ ya sahip çıkmıştı.
RTE Hükümeti ayçiçeği yağına dışsatım yasağı getirmiş. Olmayan malın nesini satacaksın diye sormak gerekir. Bu bir itiraf aslında, yurt dışından yağ alıyorsun, yağ yüklü gemileri Türkiye’ye getirmeye çabalıyorsun ve dışarıya satımı yasaklıyorsun. Gelen yağı satamayacağına göre stokçuların elindeki yağların dışsatımına gelen bir yasak bu. Demek ki stokçuların ellerindeki yağları biliyorsun.
Ülkede bu karmaşa yaşanırken, halkımızın cebi boşaltılırken , üretimden söz eden yok. Türkiye’nin nüfusu belli, yıllık ayçiçeği yağı gereksinimi belli, bu yağ için gerekli olan ayçiçeği miktarı belli ve sonuçta ekilmesi gereken tarla miktarı belli. Okuma yazma gibi, matematikteki dört işlemi de ilkokulda öğrettiler hepimize. O takdirde çıkan sonucu RTE Hükümeti zaten biliyorlar. Tüm bunlara rağmen, gerekli olan ayçiçeğinin yüzde 60’ı dışalım ile ülkeye getiriliyorsa gerekli olan miktarın yarısını bile üretemiyoruz demektir. Yurt dışına ayçiçeği ve yağı için ödenen parayı üreticimize versek hem çiftçimiz hem de ülkemiz kalkınır. Ancak ,Devlet Planlama Teşkilatı’nı kapatan zihniyetin tarım alanında da hiçbir planlaması yok. Gemi Baş Mühendisi olarak, yurt dışına gemiler dolusu un taşıdığımızı anımsıyorum. Yarın yurt dışından buğday alırsak, ekmeğimizin de dışa bağlı olacağına şaşırmam.
...