HENDEK TE FİŞEKLER NEDEN PATLADI - Metin ATLI

                                                            Bir yerde problem varsa milletçe suçu hep kişilerde aramayı severiz. Ama genellikle problem kişilerde değil sistemdedir. Hendek de fişekler işçiler yüzünden mi, fabrika sahibi yüzünden mi,  iş güvenliği uzmanı yüzünden mi patladı. Bence hiçbiri. Patlayan sistemdi. Peki iş güvenliği sistemi Türkiye de neden oturmadı.

     İş güvenliği yasası ülkemizde 2012 senesinde çıktı. 8 yıl oldu. Hala günde 4-5 kişi iş kazalarından ölüyor. Hala günde 7-8 kişi sakat kalıyor. İş kazalarında dünya da üçüncü, Avrupa da açık ara birinciyiz. Türkiye de Avrupa ortalamasının 3 katı iş kazası oluyor. Peki neden ?

    Genel bir kural vardır. Parayı aldığın yeri denetleyemezsin.

   İş güvenliği uzmanları fabrikalarda maaşlarını işverenden alıyor, hangi iş güvenliği uzmanı ile çalışacağına fabrika sahibi karar veriyor, sonra iş güvenliği uzmanları orayı denetliyorlar. Olmaz. Parayı aldığın yeri denetleyemezsin. Bu sadece  İSG uzmanları için geçerli değil. Gıda fabrikalarında gıda mühendisleri, inşaatlarda şantiye şefleri, madenlerde maden mühendisleri  bağımsız karar alamıyorlar, orayı denetleyemiyorlar. Sebep aynı. Para aldığın yeri denetleyemezsin.

     Burada iyi giden sadece yapı denetim var. Çünkü yapı denetim sistemi farklı. İnşaat sahibi yapı denetimcinin parasını bakanlık döner sermaye hesabına yatırıyor. Yapı denetimi yapacak kişileri ilgili bakanlık atıyor. Yapı denetimcilerin inşaat sahibi ile para ilişkisi yok, kimin inşaatı denetleyeceğine inşaat sahibi karar veremiyor. Tam da çözüm bu. İş güvenliği uzmanlarının parasını işveren bir kuruma yatırmalı, bu kurum iş güvenliği uzmanını buraya atamalı.  İş güvenliği uzmanı problemli fabrikalar hakkında kurumun komisyonuna rapor yazmalı. Komisyonda para cezası veya işyerini önlemler alınıncaya kadar kapatma yetkisi olmalı. Bak o zaman iş kazaları nasıl azalıyor. O zaman Soma da, Hendek te bu kazalar göz göre göre gelmezdi. Tabi bir konu daha var. Komisyon o işyerini kapatınca Ankara’dan hiç kimse devreye girmemeli. Burası da çok önemli.

    Herkes iş güvenliği önlemlerinin işyerine mali yük getireceğini düşünüyor. Avrupalılar  böyle düşünmüyor. İş kazalarında ölen kişilerin ailelerine ciddi tazminatlar çıkıyor. Sakat kalan işçilere ödenen paralar ve tedavi masrafları, malulen emekli maaşları. Biz Avrupa Birliği ortalamasını yakalarsak bunlar üçte bir azalacak. Avrupalılar bunları toplamış, çıkarmış iş güvenliği önlemlerinin daha ucuza geldiğini görmüş. Bu işin mali boyutu. Ya giden canlar,  yetim kalan çocuklar, çekilen acılar.

   Avrupalıların bizden tek bir üstünlükleri var. Sistemleri iyi ve işliyor. Halbuki biz tarım ülkesiyiz, turizm ülkesiyiz, iyi kötü fabrikalarımız var. Avrupa’dan daha çok çalışan daha becerikli işçi ve mühendislerimiz var.  Ama hiçbir konuda doğru dürüst bir sistemimiz yok. Tek eksiğimiz bu.

    Adalette, eğitimde, seçim yasasında ,vergide hep sistemimizin kötü olduğundan bahsederiz. Çok mu zor sistem kurmak ? Değil.  Peki neden kuramıyoruz?  Çünkü sistem yönetenlerin hiçbir zaman işine gelmez. Örneğin kamuya adam alınacak. Seçenek-A: O konu ile ilgili sınav yapalım. İyi olan o kadroya işe alınsın. Seçenek-B: Sınav yapalım ama araya bir de mülakat koyalım. Mülakatta ben istediğimi işe aldırabileyim. Sen yöneten olsan hangi seçeneği istersin?  İşte problem bu. Değişmedi gitti.