SALTANAT BİR DEVRİMLE KALDIRILDI - Servet Şenyiğit

Mustafa Kemal’ in “geldikleri gibi giderler” dediği ve İngiltere, Fransa, İtalya ile Yunanistan’dan oluşan İtilaf devletleri 13 Kasım 1918 tarihinde İstanbul’u işgal ettiler. İşgalci devletler 16 Mart 1920 tarihinde de Mebusan Meclisi’ni basarak dağıttılar. Milletvekillerini ve aydınları tutukladılar.

İtilaf devletleri, Mebusan Meclisi’nin Misakı milli kararlarından rahatsız olmuşlardı. Ne yazıyordu Misakı Millinin ilk maddesi; “Mondros Ateşkesi imzalandığı sırada işgal edilmemiş bölgeler kesin Türk yurdudur, parçalanamaz”. Diğer maddelerde çok önemli, “Kars, Ardahan ve Batum’da gerekirse referanduma gidilecektir” diyor. “Araplar kendi geleceklerini kendileri belirleyecek” diyor. “Batı Trakya’nın geleceği referandum ile belirlenecektir” diyor, “Azınlıklara, diğer ülkelerdeki Türk azınlığa tanınan haklar tanınacaktır” diyor ve çok önemli bir maddesi daha var; “Siyasi, mali ve adli gelişmemizi engelleyen sınırlamalar kabul edilemez” kısacası kapitülasyonlar kaldırılacak diyor.

Emperyalist işgalcilerin çıkarlarına çomak sokan bu kararlar nedeniyle Mebusan Meclisi dağıtıldı. Erzurum ve Sivas kongrelerinden sonra Ankara’ ya ulaşan Mustafa Kemal Paşa hemen Ankara’ da yeni bir meclisin toplanması çağrısını yaparak 23 Nisan 1920 günü Padişah iradesi ile değil, ulus egemenliğine dayanarak Büyük Millet Meclisi toplandı. Bu Cumhuriyet yolunda bir devrimdi. Artık, padişahın şartlarına bağlı bir meclis yerine, kendi iradesini eline alan bir meclis vardı. İşgal altındaki Türk yurdunda asker olmasına rağmen, önce ordu yerine önce meclis diyen bir önder vardı.

9 Eylül’de İzmir rıhtımında zafere ulaşan Büyük Taarruz sonunda Mudanya Mütarekesi başarıyla yapılmış ve Lozan’da yapılacak barış görüşmelerine TBMM temsilcileri de çağrılmıştı. Emperyalist devletlerin İstanbul hükümetini davet eden tertipleri karşısında Mustafa Kemal “Halifeliği ve Padişahlığı ayırarak Padişahlığı kaldıracağız” sözü 1 Kasım 1922 günü gerçekleşti ve 600 yıllık Osmanlı saltanatı kaldırıldı.

Yaşananlar karşısında çaresiz kalan son Osmanlı Padişahı Vahdettin 16 Kasım 1922 tarihinde İşgal Orduları Başkomutanı General Harrington’ a mektup gönderip can güvenliğinin olmadığını belirterek sığınma talebinde bulundu. Ertesi gün 17 Kasım’da da İngiliz Malaya zırhlısıyla da Malta’ ya kaçtı.

Burjuva devrimleri çağındaki devrimlerin pek çoğu kanlı olaylarla anılmasına karşın Cumhuriyetin ilk büyük devrimi kansız olarak sonuçlanmıştır.

servetsenyigit@gmail.com