“Zamlaya zamlaya kriz olur” -

Lüleburgaz Berberler ve Kuaförler Odası Başkanı Yüksel Akın ile sık sık bir araya gelip piyasa ekonomisini tartışırız.

Zamlar yağmur gibi Hocam. “Hemen hemen her gün yediğimize içtiğimize zam yapılıyor. Çaya, şekere, sigaraya, gıda ürünlerine, giyim, kuşam, okul ihtiyaçları. Elektrik geçen yıla göre %33, doğalgaz bir ayda %30. En çok artan yüzde 192 ile uçak bileti. İğneden ipliğe her şeye zam yapıldı. Ekmekten-peynire, benzinden- yurtdışı çıkış harcına kadar her şeyin fiyatları arttı. Biz de zam yapmak istemezdik, şuna zam geldi, buna zam geldi, üyeler de bastırınca biz de küçük bir zam yapmak zorunda kaldık” diye ekliyor.

Hafızamı zorladım, 18 Ekim 2018 de sakal tıraşını 9 liraya olmuşum. Bir sonraki sakal tıraşını 5 Ağustos 2019 da oldum ve 13 lira ödedim. 10 ay sonra %45 zam. Aynı tarihte saç tıraşı 17 lira iken Ağustos 2019’da 25 lira. 10 ay sonra %47 zam. Bir de bizim mahalle berberimiz Mehmet’in istediği fiyatları uygulasaydın herhalde iki yılda bir tıraş olurduk. Zam yapmakla gelirin arttığı nerede görülmüş.

Yine çözümü başka ve yanlış yerde arıyorum. Tüm bu zamların sorumlusu tabi ki Yüksel değil. İyi ve kötü sonuçların sorumlusu idarecilerdir. “Zamlaya zamlaya kriz olur.” atasözünü yönetenlere hatırlatmadıktan sonra krizleri aşmak ta pek kolay görünmüyor.

Son günlerin yeni modası şirketlerin uyguladığı gizli zam. Ürün ve ambalaj aynı gramaj düşük. 500 gramlık kaşar peynirinin üstünde dikkat ederseniz 400 gr. Bu da %20 gizli zam. 1kg.lık nohut-bulgur 900 gram. Bu da %10 ekstra zam demek. Yüzlerce örnek sayabilirim. Bir de bunun aktarılış biçimi dokunuyor bizlere. Aklından şüphe ettiğimiz bazı idareciler bunu tasarruf diye yutturmaya çalışıyorlar. Fiyatını düşürmedikleri ekmeğin gramajını düşürerek, “Ekmek artık çöpe atılmayacak, israfa son” diye yutturmaları ayrı bir trajik komedi. Yersen… Çöpe atmak için önce ekmek alabilmemiz lazım. Kandırma ve uyutma düzeni…

TÜİK (Türkiye’nin Üzmeyen İstatistik Kurumu)  8 aylık enflasyonu 7,35 hesaplıyorsa tabi ki Yüksel’e 10 ayda % 45 zam yapmanın hesabını  sormak hakkımız. Yüksel’e Enflasyonu nasıl açıklarsın diye sorduğumda mesleğinin ve idareciliğinin ustalığı ile cevap veriyor. Sevgili hocam “Enflasyon, saçınız varken üç dolara yaptırdığınız saç tıraşını, saçınız döküldüğünde altı dolara yaptırmanızdır.” Doğru söze ne diyebilirim.

“İyi yönetilmeyen bir ülkede başvurulan ilk çare enflasyon, ikincisi de savaştır. İkisi de belli bir süre için refah sağlar; ikisi de kalıcı yıkıma yol açar. Ne var ki, ikisi de politik ve ekonomik fırsatçılar için sığınaktır.” Zam yapılmadığı gün olduğunda, sanırım sizlerde Benim gibi endişeleniyorsunuzdur. Acaba Hükümetin başına bir şey mi geldi diye. Hakkını yemeyelim Rakının da Türk Lirası karşısında ne kadar değer kazandığını göz ardı edemeyiz. Sevgiyle kalın…